فردای اقتصاد: رشد اقتصادی بسیار اندک دهه اخیر و تورم مزمن و بالا وضعیتی را ایجاد کرده که در آن درآمد حقیقی مردم از رشد قیمت‌ها جا مانده است. حجم تراکنش‌های شاپرک که نشانه‌ای است از میزان معاملات خرد اقتصاد ایران، در یک سال اخیر تا ۲۵ درصد از تورم عقب مانده است. بنابراین قدرت خرید مردم به اندازه قابل توجهی افت کرده؛ این کاهش در میزان کالای مصرفی عملاً به معنی کاهش رفاه افراد است.
تغییرات شاپرک نشانه چیست؟
شبکه الکترونیکی پرداخت کارت یا شاپرک دربرگیرنده کلیه تراکنش‌های حاصل از پرداخت اینترنتی، پرداخت با موبایل و پرداخت با کارتخوان است. بنابراین در واقع شاپرک بیشتر به معاملات خرد مربوط می‌شود و برای مثال انتقال پول با حجم بالا که از طریق مراجعه حضوری به شعب صورت می‌گیرد، جزو شاپرک محسوب نمی‌شود. تغییرات ارزش این تراکنشها نسبت به تورم می‌تواند نشان دهد تقاضای واقعی در اقتصاد چه تغییری کرده است. اگر تراکنشها کمتر از تورم افزایش یابند، یعنی تقاضا در سطح خرد کم شده و اگر ارزش معاملات شاپرک از تورم پیشی بگیرد، عملاً تب‌وتاب خرید بیشتر شده است.
ارزش اسمی تراکنشها به سطح خرداد بازگشت
نمودار زیر نشان می‌دهد ارزش اسمی تراکنش‌های شاپرک پس از دو ماه کاهش، در شهریور اندکی افزایش یافت؛ یعنی خرید و فروش بیشتری از طریق کارتخوان، اینترنت و موبایل صورت گرفت. بنا بر آمار تورم مرکز آمار، سطح قیمت‌ها در طول ماه شهریور ۲ درصد بیشتر شده اما رشد ارزش تراکنشها ۶.۶ درصد است. بنابراین در طول ماه اخیر ارزش حقیقی تراکنش‌های خرد بیشتر شده است. به نظر می‌رسد بخشی از افزایش حقیقی تراکنش‌های شهریور به دلیل الگوی فصلی تقاضا رخ داده؛ یعنی در مجموع ماه شهریور نسبت به ماه‌های تیر و مرداد، پر پرتراکنش‌تر است.
رشد تراکنشها ۲۵ درصد عقب‌تر از تورم سالانه
تغییر نسبت به ماه مشابه سال قبل که همان رشد نقطه به نقطه سالانه است، می‌تواند نشان دهد فارغ از اثرات فصلی، چه رشد سالانه‌ای رخ داده است. مقدار این رشد از ابتدای سال ۱۳۹۳ را می‌توانید در نمودار زیر مشاهده کنید.
ارزش حقیقی معاملات در واقع ارزش معاملات بر اساس قیمت‌های سال ۱۳۹۵ هستند. این تعدیل تورمی باعث می‌شود روند تغییرات واقعی تراکنشها را دنبال کنیم. همان‌طور که نمودار فوق نشان می‌دهد، سال ۱۳۹۹ با اوج‌گیری ارزش واقعی تراکنشها همراه بود، بیشتر این تراکنشها به دلیل انتظارات تورمی بالا در این سال و جهت خرید دارایی های بادوام و ارز بود. سپس در ۱۴۰۰ با افت نسبی انتظارات تورمی به ویژه در نیمه دوم از این التهابات کاسته شد. اما اصلاحات قیمتی، و تورم بالای مواد خوراکی و اجاره در نیمه ابتدایی ۱۴۰۱ باعث شد قدرت خرید مردم و در نتیجه ارزش واقعی تراکنشها کاهش یابد. در سال‌های اخیر که دوران رونق پرداخت الکترونیک بوده‌اند، چنین افت ارزش حقیقی نسبت به ماه مشابه سال قبل سابقه نداشته است و رشد منفی ۲۵.۶ درصدی یک رکورد محسوب می‌شود.
تبادل نظر